Trích đoạn Lễ cầu an mùa xuân của dân tộc Tày

Then vốn gắn bó mật thiết trong đời sống tâm linh của các dân tộc Tày, Nùng, Thái ở khu vực Việt Bắc, thường xuất hiện ở những sự kiện quan trọng như lễ đầu năm mới, mùa màng được mùa, lễ chúc thọ. Theo quan niệm của người Tày - Nùng ở Lạng Sơn, mỗi đứa trẻ sinh ra và lớn lên đều có sự bảo ban dạy dỗ không chỉ của cha mẹ, ông bà mà trước hết là bà mụ đỡ đầu, che chở, vun đắp để đứa trẻ luôn được khỏe mạnh, không ốm đau, bệnh tật, hay ăn chóng lớn, học giỏi và trở thành người có ích sau này. Đây chính là ý nghĩa cao đẹp trong trích đoạn Lễ cầu an mùa xuân được tái hiện trong ngôi nhà sàn của người Tày, thuộc khu các làng dân tộc I, có tên là “Pủ bjoóc pủ- va” (Vun hoa- Bà mụ) trong hành trình then nghi lễ cầu phúc, cầu an, xua đi tà khí, rủi ro của dân tộc Tày Lạng Sơn.

Bên ban thờ trang nghiêm, tiếng đàn tính rộn ràng, lời hát của bà Then cất lên thật mượt mà:

“Xe lệ pủ boóc
Xe pang pủ boóc
Pủ boóc hủ va
Pủ va hử thí
Phạ lầm bó tảo
Phạ ngạo bó phèn
Pủ lục boóc mắn lún phja
Pủ hoa nạ pền đán
Pủ hoa hử cải pần báo
Pủ hoa hử mào pần slao…” 
(Sắp lễ cho trẻ con
Chở lễ đi bà mụ
Để bà mụ chở che
Chăm cho trẻ hay ăn
Chăm cho trẻ mau lớn
Trời gió không bị đảo
Trời động không bị lay
Trẻ lớn chắc như núi
Trẻ lớn sớm khôn ngoan
Chăm lớn thành trai tài
Chăm lớn thành gái sắc).

Then cổ vốn được coi là phương tiện để cúng bái, giao tiếp với thần linh, với mong muốn sức khỏe, bình an đến với con trẻ của người Tày, Nùng. Bà then, nghệ nhân then cổ Nông Thị Lìm, 67 tuổi đến từ thị trấn Cao Lộc, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn trong trang phục đỏ như đắm chìm vào thế giới tâm linh với ngón đàn Tính điêu luyện và giọng then trong trẻo. Bên cạnh nghệ nhân Nông Thị Lìm còn có sự góp mặt của các con nhang, để tự trẻ, thế hệ nối tiếp vốn văn hóa đặc sắc của người Tày.

Nghi thức then kỳ ảo, huyền bí, tiếng đàn tính rộn ràng, làn điệu then cổ ngọt ngào… đã lôi cuốn cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Lào, Cao Lan, Sán Dìu, Mông, Dao… và du khách người Kinh đến tham dự. Dấu ấn then cổ của dân tộc Tày đã khắc họa nét một nét độc đáo trong ngày hội “Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc” tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam.

Nguồn: Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam